महाराष्ट्र सरकारची निवृत्तीवेतन योजना! बांधकाम कामगारांसाठी आशेची किरण | Bandhkam Kamgar Pension Yojana Maharashtra

Bandhkam Kamgar Yojana Maharashtra: देशाच्या विकासाचा आधारस्तंभ असलेल्या बांधकाम उद्योगात काम करणाऱ्या कष्टकरी बांधवांसाठी महाराष्ट्र सरकारने एक महत्त्वाचे पाऊल उचलले आहे. घरे, पूल, रस्ते आणि कार्यालये यांसारख्या पायाभूत सुविधा उभारण्यात बांधकाम कामगारांचे योगदान अनमोल असते. मात्र, हे काम करत असताना त्यांना शारीरिक कष्टासोबतच आर्थिक असुरक्षितता आणि वृद्धापकाळात येणाऱ्या अडचणींना सामोरे जावे लागते. या गंभीर बाबी लक्षात घेऊन, महाराष्ट्र शासनाने “बांधकाम कामगार निवृत्तीवेतन योजना” कार्यान्वित केली आहे.

Bandhkam Kamgar Pension Yojana Maharashtra

काय आहे ही योजना?

• भारतीय संसदेने १९९६ मध्ये ‘इमारत व इतर बांधकाम कामगार (रोजगार विनियमन आणि सेवाशर्ती) अधिनियम’ संमत केला. या अधिनियमानुसार, नोंदणीकृत बांधकाम कामगारांसाठी कल्याणकारी योजना तयार करणे बंधनकारक आहे. याच अनुषंगाने, महाराष्ट्र इमारत व इतर बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळाच्या बैठकीत ठराव मंजूर करून, मार्च २०२५ पासून “निवृत्तीवेतन योजना (Bandhkam Kamgar Pension Yojana)” लागू करण्याचा निर्णय घेण्यात आला.

योजनेचा मुख्य उद्देश:

• या योजनेचा प्रमुख उद्देश हा आहे की, वयाची साठी (६० वर्षे) पूर्ण केलेल्या बांधकाम कामगारांना त्यांच्या वृद्धावस्थेत एक स्थिर आर्थिक आधार मिळावा. यामुळे त्यांना आणि त्यांच्या कुटुंबीयांना आर्थिक सुरक्षा मिळेल, तसेच त्यांना समाजात सन्मानाने जगता येईल.

पात्रता निकष:
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी खालील अटी पूर्ण करणे आवश्यक आहे:

• कामगाराचे वय ६० वर्षे पूर्ण असावे.
• महाराष्ट्र इमारत व इतर बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळात त्यांची सलग किमान १० वर्षे नोंदणी असणे अनिवार्य आहे.
• पती-पत्नी दोघेही बांधकाम कामगार असल्यास, दोघेही स्वतंत्रपणे योजनेचा लाभ घेऊ शकतात.
• नोंदणीकृत कामगाराचा मृत्यू झाल्यास, त्याचा/तिचा जोडीदार या योजनेचा लाभ घेण्यास पात्र असतो.
• जे कामगार ESI (कर्मचारी राज्य विमा) किंवा EPF (कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी) यांसारख्या योजनांचा लाभ घेत आहेत, त्यांना या योजनेचा लाभ मिळणार नाही.

निवृत्तीवेतनाची रक्कम:
नोंदणीच्या कालावधीनुसार वार्षिक निवृत्तीवेतन खालीलप्रमाणे दिले जाते:

• १० वर्षे – ६,००० रुपये (५०%)
• १५ वर्षे – ९,००० रुपये (७५%)
• २० वर्षे – १२,००० रुपये (१००%)

अर्ज प्रक्रिया | How to apply for Bandhkam Kamgar Yojana

या योजनेसाठी अर्ज करणे सोपे आहे:

• अर्जदाराने https://mahabocw.in या अधिकृत संकेतस्थळाला भेट द्यावी किंवा योजनेसंबंधीचा शासन निर्णय (GR) डाउनलोड करून त्यातील “प्रपत्र-अ” पूर्णपणे भरावे.
• अर्जासोबत आधार कार्ड, जन्मतारीख प्रमाणपत्र आणि बँक पासबुकची प्रत जोडणे आवश्यक आहे.
• भरलेला अर्ज स्थानिक जिल्हा कार्यालयात जमा करावा लागतो.
• जिल्हाधिकारी कार्यालयाकडून अर्जाची आणि कागदपत्रांची तपासणी केली जाते आणि त्यानंतर “प्रपत्र-ब” आणि “प्रपत्र-क” तयार केले जाते.
• अर्जाला मान्यता मिळाल्यावर “प्रपत्र-ड” नुसार पेन्शन क्रमांक दिला जातो.
  वार्षिक तपासणी आणि जीवन प्रमाणपत्र:
• प्रत्येक वर्षी नोव्हेंबर महिन्यात “प्रपत्र-इ” नुसार कामगाराला आपण हयात असल्याचा पुरावा (जीवन प्रमाणपत्र) सादर करणे बंधनकारक आहे.
• हे प्रमाणपत्र वेळेवर सादर न केल्यास पेन्शन थांबू शकते, याची नोंद घ्यावी.

पेन्शन वितरणाची प्रक्रिया:

• प्रत्येक महिन्याच्या शेवटच्या आठवड्यात, संबंधित DBT (Direct Benefit Transfer) प्रणालीद्वारे निवृत्तीवेतनाची रक्कम थेट कामगारांच्या बँक खात्यात जमा केली जाते.
• वितरणात काही तांत्रिक अडचण आल्यास, स्वतंत्र फाईल तयार करून पुन्हा रक्कम जमा करण्याची व्यवस्था केली जाते.
  “बांधकाम कामगार निवृत्तीवेतन योजना” ही केवळ आर्थिक मदत देणारी योजना नसून, ती बांधकाम कामगारांच्या आयुष्यात सुरक्षितता, आत्मसन्मान आणि स्थिरतेची

भावना निर्माण करणारी एक महत्त्वपूर्ण यंत्रणा आहे. अशा प्रकारच्या योजनांच्या प्रभावी अंमलबजावणीमुळे महाराष्ट्र सरकारचा सामाजिक कल्याणाप्रती असलेला दृष्टिकोन स्पष्ट दिसतो. या योजनेचा अधिकाधिक लाभ घेण्यासाठी बांधकाम कामगारांनी स्वतःहून पुढाकार घ्यावा आणि आपल्या हक्काचा लाभ मिळवावा, असे आवाहन करण्यात येत