Pradhanmantri Pik Vima Yojana: सुधारित प्रधानमंत्री पीक विमा योजनेचा अवश्य घ्या सविस्तर आढावा

Pradhanmantri Pik Vima Yojana: प्रधानमंत्री पीक विमा योजना (Pradhanmantri Pik Vima Yojana) ही भारत सरकारची एक महत्त्वाकांक्षी योजना असून, महाराष्ट्रात खरीप २०१६ पासून तिची अंमलबजावणी सुरू झाली आहे. या योजनेचा मुख्य उद्देश नैसर्गिक आपत्ती, अवकाळी पाऊस, गारपीट किंवा दुष्काळ यांसारख्या कारणांमुळे होणाऱ्या पीक नुकसानीपासून शेतकऱ्यांना आर्थिक संरक्षण देणे हा आहे.
खरीप २०२५ आणि रब्बी २०२५-२६ हंगामासाठी ही पीक विमा योजना ‘Cup & Cap Model (80:110)’ नुसार आणि उत्पादनाधारित विमा संरचनेत राज्यात लागू केली जाईल. या सुधारित योजनेत अनेक महत्त्वपूर्ण तरतुदी आणि अंमलबजावणी धोरणे समाविष्ट करण्यात आली आहेत.

योजनेची प्रमुख उद्दिष्ट्ये:

• आर्थिक सहाय्य: नैसर्गिक आपत्तींमुळे झालेल्या पीक नुकसानीची भरपाई करण्यासाठी शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत पुरवणे.
• आर्थिक स्थैर्य: शेतकऱ्यांचे आर्थिक स्थैर्य टिकवून त्यांना शेती व्यवसायासाठी अधिक पतपुरवठा उपलब्ध करून देणे.
• आधुनिकतेला प्रोत्साहन: आधुनिक शेती पद्धती, साधने आणि तंत्रज्ञान यांचा स्वीकार वाढवण्यासाठी प्रोत्साहन देणे.
• सर्वांगीण विकास: अन्नसुरक्षा, शेती उत्पादनात स्थिरता आणि ग्रामीण विकासाला चालना देणे.

योजनेची वैशिष्ट्ये :

• अधिसूचित क्षेत्र आणि पिके: ही योजना फक्त अधिसूचित क्षेत्रांतील अधिसूचित पिकांसाठीच लागू आहे.
• ऐच्छिक सहभाग: कर्जदार आणि बिगरकर्जदार अशा दोन्ही प्रकारच्या शेतकऱ्यांसाठी ही योजना ऐच्छिक आहे.
• नुकसानीचे मूल्यांकन: पीक कापणी प्रयोग आणि तांत्रिक उत्पादन यावर आधारित नुकसानीचे मूल्यांकन केले जाते.
• डिजिटल आणि पारदर्शक अंमलबजावणी: AGRISTACK Farmer ID, ई-पीक पाहणी आणि CCE App वापरून योजनेची अंमलबजावणी पारदर्शक व डिजिटल पद्धतीने केली जाते.

विमा (PMFBY Insurance) हप्त्याचे प्रमाण (टक्केवारीत):

• अन्नधान्य व गळीत धान्य:
• खरीप हंगामासाठी: विमा रकमेच्या २%
• रब्बी हंगामासाठी: विमा रकमेच्या १.५%
• नगदी पिके (उदा. कापूस, कांदा):
• खरीप हंगामासाठी: विमा रकमेच्या ५%
• रब्बी हंगामासाठी: विमा रकमेच्या ५%

या विमा हप्त्यावर राज्य व केंद्र शासन अनुदान देतात, ज्यामुळे शेतकऱ्यांवरील आर्थिक भार कमी होतो.

विमा संरक्षित पिके:

• खरीप हंगाम: धान, मका, मूग, उडीद, सोयाबीन, कापूस, कांदा इत्यादी.
• रब्बी हंगाम: गहू, हरभरा, हिवाळी कांदा, हिवाळी ज्वारी इत्यादी.

विमा कंपन्या व जिल्हानिहाय गट:
राज्यात एकूण १२ जिल्हा समूह आहेत. भारतीय कृषी विमा कंपनी आणि ICICI Lombard या कंपन्यांना विविध जिल्ह्यांमध्ये पीक विमा योजनेच्या अंमलबजावणीची जबाबदारी सोपवण्यात आली आहे. या विमा कंपन्यांची नियुक्ती एका वर्षासाठी करण्यात आली आहे.

महत्त्वाच्या अटी व मुदती:

• खरीप सहभागाची अंतिम तारीख: ३१ जुलै २०२५
• रब्बी सहभागी नोंदणीची अंतिम तारीख: १५ डिसेंबर २०२५
• नुकसान भरपाई अदा करण्याची मुदत: सर्व आवश्यक डेटा मिळाल्यानंतर ३ आठवड्यांच्या आत नुकसान भरपाई अदा केली जाते.

प्रधानमंत्री पीक विमा योजना खरीप २०२५ आणि रब्बी २०२५-२६ साठी अधिक व्यापक आणि तांत्रिकदृष्ट्या अद्ययावत करण्यात आली आहे. शेतकऱ्यांना नैसर्गिक आपत्तींमुळे होणाऱ्या आर्थिक संकटापासून वाचवणे हा या योजनेचा मुख्य उद्देश आहे. नवीन सुधारित मॉडेलमुळे विमा संरक्षण अधिक मजबूत झाले असून, याचा थेट लाभ राज्यातील लाखो शेतकऱ्यांना मिळेल अशी अपेक्षा आहे.
अधिक माहितीसाठी आणि ऑनलाइन सुविधा:

अधिकृत संकेतस्थळ: योजनेसंदर्भातील अधिकृत तपशीलांसाठी https://pmfby.gov.in या संकेतस्थळाला भेट द्या.

ऑनलाइन अर्ज(PMFBY Apply Online): पीक विम्याचा ऑनलाइन अर्ज करण्यासाठी येथे क्लिक करा – https://www.pmfby.gov.in/